Yeşil Malzemelerle İnşaat: Sadece Bir Trend mi, Yoksa Zorunluluk mu?

Günümüzde sürdürülebilirlik artık yalnızca bir “iyi niyet” göstergesi değil; hepimizin ortak sorumluluğu. Özellikle yapı sektörü gibi çevre üzerinde doğrudan etkisi olan alanlarda bu sorumluluk çok daha büyük. Çünkü attığımız her adım, kullandığımız her malzeme, gezegenimizin geleceği üzerinde belirleyici bir rol oynuyor.

Malzeme seçiminden tasarıma kadar projelerimizin her aşamasında doğayı ve insanı merkeze alıyor, sürdürülebilirliği temel ilkemiz olarak benimsiyoruz. Çünkü inanıyoruz ki daha yaşanabilir bir gelecek, ancak bilinçli adımlarla mümkün.

Malzeme Neden Bu Kadar Önemli?

Bir binanın neyle inşa edildiği, sadece teknik bir detay değil. Aynı zamanda çevreye ve kullanıcıya karşı verdiğimiz bir söz gibi düşünülebilir. Seçtiğimiz her malzeme, şu sorulara yanıt arıyor aslında:

• Bu malzeme üretilirken ne kadar enerji harcandı?
• Ömrü boyunca çevreye ne kadar yük getirecek?
• Kullanım sonrası geri dönüştürülebilir mi, doğaya zarar verir mi?
• İnsan sağlığına etkisi nedir?
• Ve en önemlisi: Daha iyisi mümkün mü?

Biz bu soruları her projemizde yeniden soruyoruz. Çünkü işimizi sadece inşa etmek olarak görmüyoruz; aynı zamanda daha yaşanabilir bir dünya kurmanın parçasıyız.

Geleceğin Malzemeleri Neler?

Biyo-Bazlı Malzemeler

Kenevir beton, mantar tuğlalar gibi doğal malzemeler artık daha çok gündemde yer alıyor. Organik atıklardan elde edilen bu malzemeler, doğayla uyumlu bir yapı dili oluşturuyor. 

• Kenevir Betonu (Hempcrete): Kireç ve öğütülmüş kenevir sapından üretilir. Nefes alabilen yapısı sayesinde iç mekân hava kalitesini artırır, nem dengesini sağlar ve karbon depolama özelliğine sahiptir.
• Mantar Tuğlalar (Mycelium Bricks): Mantar köklerinin (miseliyum) tarımsal atıklarla birlikte büyütülmesiyle elde edilir. Yangına dayanıklı, hafif ve tamamen biyolojik olarak çözünürdür.
• Saman Paneller: Sıkıştırılmış saman balyalarından yapılan bu paneller yüksek ısı yalıtımı sunar ve yapıların enerji performansını artırır.
• Lif Takviyeli Paneller (örneğin keten veya hindistancevizi lifi): Geri dönüştürülmüş kağıt, doğal reçineler ve bitki liflerinden üretilen kompozit paneller; iç mekânlarda dekoratif, sağlıklı ve çevre dostu bir alternatif sunar.

Geri Dönüştürülmüş Malzemeler

Atık yönetimi altyapısının gelişmesiyle birlikte, geri dönüştürülmüş malzemelerin inşaat sektöründe daha fazla yer bulması bekleniyor.

• Geri Dönüştürülmüş Beton Agregası: Yıkım atıklarından elde edilen beton agregası, yeni beton üretiminde kullanılabilir. Bu, doğal kum ve çakıl kaynaklarına olan bağımlılığı azaltırken, atık depolama sorununa da çözüm sunar. Özellikle büyük kentsel dönüşüm projelerinde potansiyeli yüksek.
• Plastik Atıklardan Elde Edilen Yapı Elemanları: Özellikle atık plastik şişelerden veya endüstriyel plastiklerden üretilen yalıtım levhaları, borular veya kompozit ahşap benzeri malzemeler, hafiflikleri ve suya dayanıklılıklarıyla öne çıkıyor. Türkiye’de atık toplama ve ayrıştırma bilincinin artmasıyla bu tür malzemelerin yaygınlaşması muhtemel.
• Atık Lastiklerden Granül ve Kauçuk Ürünleri: Ömrünü tamamlamış lastiklerden elde edilen granüller, çocuk parklarında zemin kaplamaları, ses yalıtım malzemeleri veya spor sahası yüzeyleri olarak kullanılıyor. Bu, hem çevre kirliliğini önlüyor hem de yeni ürünler için hammadde sağlıyor.

Akıllı Malzemeler

Kendini onaran betonlar, ışığa göre şeffaflaşan camlar… Malzeme teknolojileri, yapıları sadece güçlü değil, aynı zamanda daha verimli ve akıllı hale getiriyor.

Teknolojinin gelişimiyle birlikte, binaların enerji verimliliğini artıran ve bakım ihtiyacını azaltan akıllı ve yüksek performanslı malzemelere ilgi artacak.

• Faz Değiştiren Malzemeler (PCM’ler): Duvar panellerine veya sıvalara entegre edilebilen PCM’ler, sıcaklığı depolayarak iç mekan sıcaklığını dengeler. Bu, özellikle Türkiye’deki sıcak yaz aylarında binaların soğutma yükünü azaltarak enerji tasarrufu sağlar.
• Yüksek Performanslı Yalıtım Malzemeleri: Nano teknoloji ile üretilen ince ve yüksek yalıtım değerli paneller veya vakum yalıtım panelleri (VIP’ler), kentsel alanlarda yer kazanımı sağlarken enerji verimliliğini maksimize eder. Türkiye’nin mevcut yapı stoğunun enerji verimliliği dönüşümü için kritik öneme sahip.
• Kendi Kendini Temizleyen ve Hava Arıtan Yüzeyler: Titanyum dioksit (TiO2) kaplı cephe malzemeleri, güneş ışığıyla havadaki kirleticileri parçalayarak kendini temizleme ve hava kalitesini iyileştirme özelliğine sahiptir. Özellikle büyük şehirlerde hava kirliliği sorununa karşı ilgi çekebilir.

Yerel ve Doğal Malzemeler

Toprak, saman, kil sıva gibi geleneksel malzemeler; düşük karbon salımı ve sağlıklı iç mekan ortamlarıyla yeniden popüler hale geliyor. Üstelik çoğu zaman estetik açıdan da çok güçlü.

• Sıkıştırılmış Toprak (Rammed Earth) ve Kerpiç: Anadolu’nun binlerce yıllık inşaat mirası olan kerpiç ve sıkıştırılmış toprak, günümüzde modern tekniklerle yeniden yorumlanıyor. Düşük karbon ayak izi, mükemmel yalıtım özellikleri ve sağlıklı iç mekan atmosferi sunmaları nedeniyle özellikle butik otellerde, kırsal turizm projelerinde ve ekolojik yerleşimlerde kullanımı artıyor. Büyükşehirlerde de estetik ve sürdürülebilirlik arayan mimarlar tarafından tercih edilmeye başlandı.
• Ahşap ve Bambu: Türkiye’de orman varlığı kısıtlı olsa da, sürdürülebilir ormancılık prensipleriyle üretilen yerel ahşap kullanımı artıyor. Özellikle lamine ahşap (GLT/CLT) gibi mühendislik ürünü ahşaplar, depreme dayanıklılığı ve hızlı inşasıyla dikkat çekiyor. Bambu ise ithal bir ürün olsa da, hızlı büyümesi ve dayanıklılığı sayesinde iç mekan tasarımlarında ve dış cephe kaplamalarında alternatif olarak değerlendirilmeye başlandı.
• Doğal Taş: Türkiye, mermer ve traverten gibi zengin doğal taş kaynaklarına sahip. Bu taşların yerel olarak temin edilmesi, nakliye maliyetlerini ve karbon ayak izini düşürüyor. Uzun ömürlü ve geri dönüştürülebilir olmaları, onları sürdürülebilir projeler için cazip kılıyor. Özellikle dış cephe kaplamalarında ve peyzaj düzenlemelerinde kullanımı yaygınlaşacak.

Türkiye’de 2025 ve Sonrası Öne Çıkacak Yeşil Malzemeler

Sürdürülebilir inşaat trendleri artık sadece küresel değil; Türkiye’de de hızla dönüşüyor. 2025 ve sonrası için özellikle bazı malzemelerin daha fazla kullanılacağı öngörülüyor:

• Yeşil Çimento: Düşük karbon emisyonu ve devlet teşvikleriyle öne çıkıyor. 2025 itibarıyla daha yaygın hale geliyor.
• Kenevir Beton: Hafifliği, yalıtım gücü ve karbon tutucu özelliğiyle Türkiye’de araştırma ve pilot uygulamalarda hızla yayılıyor.
• Saman Paneller: Isı yalıtımı yüksek, doğal ve toksik olmayan bir seçenek olarak özellikle kırsal ve ekolojik yapılarda tercih ediliyor.
• Geri Dönüştürülmüş Çelik: Atık çeliklerin yeniden kullanımı, hem kaynak tüketimini hem karbon salımını azaltıyor.
• Solar Tuğlalar: Güneş enerjisini değerlendiren ve hava temizleyen yüzey kaplamaları olarak 2025 sonrası projelerde yer bulmaya aday.
• Ahşap ve Yerel Taşlar: Geleneksel malzemeler sürdürülebilirlik ve estetik kaygılarla yeniden öne çıkıyor.

Diem’in ESG Yaklaşımıyla Malzeme Seçimi

Diem olarak, mimari tasarım sürecimizin her aşamasında olduğu gibi malzeme seçiminde de ESG yaklaşımını temel alıyoruz. Bu yaklaşım, sadece yapıların teknik performansını değil; doğaya, topluma ve karar alma süreçlerine etkisini de bütüncül olarak değerlendiriyor.

Çevresel (Environmental)

Her malzemenin üretiminden uygulanmasına, kullanım ömründen bertaraf edilmesine kadar geçen tüm aşamaları göz önünde bulunduruyoruz.

• Düşük karbon ayak izi olan,
• Yenilenebilir veya geri dönüştürülebilir,
• Doğal kaynakları minimum düzeyde tüketen malzemeleri tercih ederek çevresel sürdürülebilirliği gözetiyoruz.

Sosyal (Social)

Malzeme tedarik zincirinde adil üretim koşullarını ve insan sağlığına zararsız malzeme kullanımını önemsiyoruz.

• Üretim sürecinde çalışan haklarını gözeten,
• Kullanıcı sağlığına duyarlı,
• Toplumun ihtiyaçlarını göz ardı etmeyen malzeme ve iş ortaklarıyla çalışmayı tercih ediyoruz.

Yönetişim (Governance)

Karar alma süreçlerinde şeffaflık, izlenebilirlik ve etik ilkelere uygun hareket ediyoruz.

• Malzeme performans belgeleri, çevresel ürün beyanları (EPD), LEED/BREEAM gibi uluslararası sertifikaları dikkate alıyoruz.
• Tedarik zinciri denetimlerini ve kaynak yönetimini projeye özgü olarak yapılandırıyoruz.
• Uzun ömürlü, bakım maliyeti düşük ve sorumluluk sahibi üreticilerle sürdürülebilir ilişkiler kuruyoruz.

Bu yaklaşım sayesinde yalnızca estetik ve işlevsel değil, aynı zamanda doğaya ve topluma duyarlı projeler üretiyoruz. ESG kriterlerini, gelecek nesillerin yaşam kalitesini belirleyecek yapıların temel taşı olarak görüyoruz. Yeşil malzemeler bugün artık “moda” olduğu için değil, zorunlu olduğu için hayatımızda olmalı. Diem için sürdürülebilirlik bir hedef değil, iş yapma biçimidir.

👉🏻 ESG yaklaşımımızla ilgili daha fazlası için